Apel o niezwłoczne wprowadzenie w aglomeracji krakowskiej stanu klęski żywiołowej z powodu smogu
Mieszkańcy Krakowa oraz podkrakowskich gmin Czernichów, Niepołomice, Skawina, Wieliczka i Zabierzów domagają się niezwłocznego wprowadzenia stanu klęski żywiołowej. Wszystko przez fatalną jakość powietrza i notoryczny smog. Pismo w tej sprawie trafiło do wojewody małopolskiego i marszałka województwa. Wnioskując o wprowadzenie stanu klęski żywiołowej na terenie gmin: Czernichów, Niepołomice, Skawina, Wieliczka i Zabierzów, aktywiści powołali się na art. 232 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Chcą niezwłocznej organizacji spotkania kryzysowego władz miasta Krakowa oraz gmin ościennych, celem zaplanowania i podjęcia skoordynowanych działań. Przypominamy, że aglomerację krakowską zamieszkuje prawie półtora miliona osób, których zdrowie spoczywa w Panów rękach – skwitowali inicjatorzy, zwracający się do marszałka województwa i wojewody małopolskiego.
Na wstępie przywołajmy treść art. 232 Konstytucji RP, który stanowi, że “w celu zapobieżenia skutkom katastrof naturalnych lub awarii technicznych noszących znamiona klęski żywiołowej oraz w celu ich usunięcia Rada Ministrów może wprowadzić na czas oznaczony, nie dłuższy niż 30 dni, stan klęski żywiołowej na części albo na całym terytorium państwa. Przedłużenie tego stanu może nastąpić za zgodą Sejmu.”
Treść wniosku z 28 stycznia 2020 r. skierowana do marszałka Małopolski i wojewody małopolskiego:
Do:
Wojewody Małopolskiego
Marszałka Województwa MałopolskiegoOd: Mieszkańców Aglomeracji Krakowskiej
WNIOSEK O NIEZWŁOCZNE OGŁOSZENIE STANU KLĘSKI ŻYWIOŁOWEJ NA TERENIE GMIN METROPOLII KRAKOWSKIEJ.
W związku z utrzymującym się katastrofalnym stanem jakości powietrza, występującym wskutek spotęgowania destrukcyjnego wpływu niskiej emisji z pyłowych, przestarzałych palenisk domowych na terenie wszystkich gmin ościennych Krakowa, przez utrzymujące się niekorzystne zjawiska naturalne, tj, inwersję temperatur i brak wiatru, zgodnie z art. 232 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, wnosimy o niezwłoczne ogłoszenie stanu klęski żywiołowej – klęski SMOGU – na terenie gmin ościennych Krakowa.
Ponadto apelujemy o podjęcie działań eliminujących skutki oddziaływania klęski żywiołowej na zdrowie i życie mieszkańców Miasta Krakowa, narażonych na działanie napływających mas ciężko zanieczyszczonego powietrza z gmin sąsiednich.
W encyklopedycznym ujęciu klęska żywiołowa (kataklizm) określana jest jako ekstremalne zjawisko naturalne, powodujące znaczne szkody na terenie objętym zjawiskiem, pozostawiające po sobie często zmieniony obraz powierzchni ziemi. Zjawisko to powoduje również wysokie straty w gospodarce człowieka, może zmienić stan przyrody i powodować zagrożenie życia ludzkiego. W doktrynie prawa administracyjnego znajdujemy też określenie klęski żywiołowej jako wszelkiego rodzaju zdarzenia żywiołowe, które zagrażają bezpieczeństwu życia lub mieniu większej ilości ludzi albo mogą wywoływać poważne zakłócenia w gospodarce narodowej (za: E. Ura, Prawne zagadnienia bezpieczeństwa państwa, Rzeszów, 1988, s. 267.)
Inny z poglądów przez klęskę żywiołową rozumie „zdarzenie, które powoduje, lub może spowodować degradację środowiska, stwarzając poważne niebezpieczeństwo dla zdrowia i życia ludzi lub zasobów przyrody oraz działalności gospodarczej” (za: K. Prokop, Stany nadzwyczajne w
Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Białystok 2005, s. 11).W naszym najgłębszym przekonaniu oraz zgodnie z zapisami ustawy o stanie klęski żywiołowej (t.j. Dz.U. 2017 poz. 1897), pomoc i ochrona mieszkańców z obszaru występowania klęski SMOGU, mogą być skutecznie podjęte tylko przy zastosowaniu nadzwyczajnych środków, we współdziałaniu różnych organów i instytucji oraz specjalistycznych służb i formacji działających pod jednolitym kierownictwem. W związku z powyższym apelujemy i wnosimy o niezwłoczną organizację spotkania kryzysowego władz miasta Krakowa oraz gmin ościennych, celem zaplanowania i podjęcia skoordynowanych działań, takich jak:
a) natychmiastowe uruchomienie instrumentów administracyjnych i prawnych, służących do niezwłocznego ograniczenia emisji pyłów zawieszonych i rakotwórczego benzo(a)pirenu z palenisk domowych gmin ościennych Krakowa,
b) niezwłoczne uruchomienie skutecznych kanałów ostrzegania mieszkańców, szczególnie osób wykluczonych cyfrowo, przed destrukcyjnym oddziaływaniem SMOGU na ich zdrowie i życie,
c) niezwłoczne uruchomienie skutecznych kontroli spalania odpadów (w tym odpadów węglowych) oraz niedozwolonych paliw na terenie gmin ościennych Krakowa,
d) pilne uruchomienie w placówkach służby zdrowia dodatkowych punktów przyjęć pacjentów z objawami chorobowymi, powstałymi lub spotęgowanymi przez katastrofalny stan powietrza, ze względu na nasiloną liczbę takich przypadków w trakcie występowania klęski SMOGU,
e) skoordynowanie aktywnych działań służb, inspekcji i straży podległych wojewodzie oraz marszałkowi województwa,
f) zwrócenie się do Rządu Rzeczpospolitej Polski o udzielenie wszelkiej niezbędnej pomocy do opanowania klęski SMOGU oraz zmniejszenia jej destrukcyjnych skutków, zarówno w chwili obecnej, jak i przy każdorazowym długotrwałym jej wystąpieniu w okresie grzewczym.
Prosimy, wnosimy i apelujemy o podjęcie niezwłocznych, efektywnych i skutecznych działań w celu zapobieżenia negatywnym skutkom klęski żywiołowej SMOGU dla zdrowia i życia naszego oraz naszych dzieci.
Przypominamy, że aglomerację krakowską zamieszkuje prawie półtora miliona osób, których zdrowie spoczywa w Panów rękach.
Z poważaniem:
Mieszkańcy Gminy Czernichów
Mieszkańcy Gminy Niepołomice
Mieszkańcy Gminy Skawina
Mieszkańcy Gminy Wieliczka
Mieszkańcy Gminy Zabierzów
=====
O wniosku poinformowały dziennikarzy krakowski i skawiński Alarm Smogowy. “E-mail anonimowych mieszkańców Krakowa i pięciu okolicznych miejscowości dziś do nas wpłynął” – potwierdziła PAP rzeczniczka prasowa wojewody małopolskiego Joanna Paździo. Urząd wojewódzki zapoznaje się z wnioskiem o niezwłoczne ogłoszenie stanu klęski żywiołowej w gminach metropolii krakowskiej. “Niebawem prześlemy odpowiedź” – zapowiedziała rzeczniczka.
Stan klęski żywiołowej jest sytuacją nadzwyczajną. Wprowadza go Rada Ministrów z własnej inicjatywy lub na wniosek wojewody – na czas nie dłuższy niż 30 dni, z możliwością przedłużenia. “Choćby z punktu widzenia czasu trwania stanu klęski żywiołowej trudno stwierdzić, by ogłoszenie takiego stanu mogło pozwolić rozwiązać problem smogu. Wszyscy jesteśmy świadomi, że zagadnienia związane z ochroną środowiska wymagają działań długofalowych, rozpisanych na lata. I takie działania są konsekwentnie podejmowane” – oceniła Paździo.
Joanna Paździo podkreśliła, że ochrona środowiska jest zadaniem własnym samorządów, które podejmują w tym zakresie wiele działań. Trwają np. prace nad aktualizacją Programu Ochrony Powietrza. “Nie ma przesłanek, aby ograniczać kompetencje samorządów w tym zakresie. Nie ma też wskazania, aby wpisane we wprowadzenie stanu klęski żywiołowej ograniczenie praw i swobód obywatelskich miało usprawnić działania w walce ze smogiem” – oceniła rzeczniczka wojewody. Jak dodała, bieżące meldunki przekazywane przez właściwe służby nie wskazują na to, aby zarejestrowały one niedostatek własnych sił i środków, co mogłoby stanowić ewentualną przesłankę do rozważenia możliwości wprowadzania nadzwyczajnych działań.
“Żaden z samorządów nie sygnalizuje też tego, jakoby jego aktualne działania czy prace były sparaliżowane. Podobnie choćby wojewódzki lekarz koordynator ratownictwa medycznego nie otrzymał żadnego niepokojącego sygnału z placówki ochrony zdrowia. Na bieżąco przekazywane są też dane dotyczące stanu powietrza – przypomnijmy, dodatkowo zaostrzone w Małopolsce” – wskazała rzeczniczka. Dodała, że dzisiaj poziom alarmowania dotyczy powiatu nowotarskiego, zaś poziom informowania m.in. Krakowa i Nowego Sącza. Przewidywane są też w najbliższym czasie – zaznaczyła – zmiany pogody, które mogą zmniejszyć uciążliwość związaną ze smogiem.
Zgodnie z informacjami przekazanymi przez rzeczniczkę wojewody systemowo wszystkie właściwe działania są podejmowane, a sytuacja jest na bieżąco monitorowana przy współpracy właściwych służb. “Nie zmienia to oczywiście faktu, że smog jest obiektywnym problemem o dużej dotkliwości. Natomiast w walce z nim najskuteczniejsze będą rozważne i zaplanowane działania, także wieloletnie, ze szczególnym uwzględnieniem aspektu edukacyjnego i rozwijania aktywności samorządów, które najlepiej znają potrzeby swoich mieszkańców” – oceniła rzeczniczka.
– Samorządy, instytucje mówią jak dużo robią w sprawie walki ze smogiem, ale nas interesuje efekt. Jego nie ma od lat. Chcielibyśmy, żeby przyszedł ktoś i powiedział zsynchronizował działania – powiedział dla Dziennika Polskiego Bartosz Lisowski ze Skawińskiego Alarmu Smogowego.
Zaznacza, że osoby z wielu podkrakowskich alarmów smogowych zagrożenie smogiem uważają za klęskę. – Palenie byle czym w byle czym to nie jest usterka, to zagrożenie i problem, na który trzeba znaleźć rozwiązanie – mówi Lisowski.
– Mamy wrażenie, że w gminach w zakresie walki ze smogiem nie dzieje się tyle, ile powinno. Na przykład informacje o możliwości wymiany pieców są zwykle jedynie ogólne i nie docierają do wielu mieszkańców. W części gmin brakuje też ekodoradców i czytelnej sygnalizacji jaka jest w danym dniu jakość powietrza. Ten apel jest po to, by jeszcze bardziej zwrócić uwagę na dramatyczne skażenie powietrza i znaleźć sposób na rozwiązanie problemu – powiedział w rozmowie z Dziennikiem Polskim Paweł Pawłowski z Niepołomickiego Alarmu Smogowego.
(za: PAP, Dziennik Polski)
