Kącik „Prawo i Ty” – Prawo obywatela do informacji publicznej (część 2)

dipek_vxo9Prezentujemy drugi artykuł z cyklu „Prawo i Ty”, który mówi o dostępie obywateli do informacji publicznej. Trzy tygodnie temu mieliście Państwo możliwość dowiedzieć się czym jest informacja publiczna, o co obywatel może wnioskować oraz w jaki sposób z taką informacją można się zapoznać. Dziś będzie o tym, jak napisać wniosek o informację publiczną, jakie podmioty zobowiązane są do udostępniania informacji oraz jak dochodzić swoich praw. Urząd nie odpowiada na wniosek o informację publiczną? W tym artykule znajdziesz odpowiedź co z tym zrobić. Miłej lektury!

„Prawo i Ty” – Część 2.

Prawo obywatela do informacji publicznej (c.d.)

1. Jak napisać wniosek o informację publiczną?

Trzeba zaznaczyć na wstępie, że procedura dotycząca dostępu do informacji publicznej jest maksymalnie odformalizowana. Wszakże, gdyby informacja była dostępna w BIP, nikt nie sprawdzałby kim jesteś, po co potrzebna jest Ci informacja, nikt nie kazałby Ci czekać na otrzymanie informacji ani pisać wniosku.To, że podmiot zobowiązany do udzielenia informacji nie umieścił jej w BIP, a Ty w związku z tym nie możesz jej natychmiast pozyskać, nie uprawnia tego podmiotu do stawiania Tobie jakichkolwiek przeszkód w dostępie do informacji. W związku z powyższym:

  • Nie musisz w swoim wniosku tłumaczyć kim jesteś i dlaczego potrzebujesz uzyskać daną informację

Art. 2 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej stanowi bowiem, że od osoby wykonującej prawo do informacji publicznej nie wolno żądać wykazania interesu prawnego lub faktycznego

  • Żeby np. urząd nie miał wątpliwości, że wnioskujesz o informację publiczną, warto w treści wniosku wysyłanego mailem, pocztą, za pomocą elektronicznego formularza, faksem albo po prostu złożonego do urzędu, powołać się na podstawę prawną (art. 61 Konstytucji RP), podkreślić o jaką informację wnioskujesz i wskazać, w jaki sposób chciałbyś ją otrzymać – np. na e-mail czy na adres miejsca zamieszkania (ewentualnie z podaniem formatu), w wersji papierowej czy do wglądu.

Zgodnie bowiem z treścią art. 14 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej: Udostępnianie informacji publicznej na wniosek następuje w sposób i w formie zgodnych z wnioskiem, chyba że środki techniczne, którymi dysponuje podmiot obowiązany do udostępnienia, nie umożliwiają udostępnienia informacji w sposób i w formie określonych we wniosku.

By zawnioskować o interesującą Cię informację, możesz skorzystać z podanego niżej wzoru:

Na podstawie artykułu 61 Konstytucji RP wnoszę o udostępnienie:

(TU PODAJESZ O JAKĄ INFORMACJĘ WNIOSKUJESZ)

Odpowiedź proszę przekazać w formie (np. dokumentów doc., skanów w pdf, nagranie w postaci pliku mp3) na adres (e-mail, zwykły, można zadeklarować osobisty odbiór).

Czasem w praktyce mogą pojawić się problemy związane z poziomem precyzyjności Twojego wniosku. Bywa, że odpowiadająca osoba go nie zrozumie i dostaniesz odpowiedź nie na temat lub pytanie, o co dokładnie chodzi.

Jeżeli urząd stara się znaleźć pretekst do nieudostępniania informacji lub utrudniania dostępu wnioskodawcy, to każda nieprecyzyjność wniosku może zostać wykorzystana. Na szczęście są to przypadki stosunkowo rzadkie, a urzędy często starają się skontaktować z wnioskodawcą i wyjaśnić jaka konkretnie informacja jest potrzebna. Nawet jeżeli Twój wniosek jest niedostatecznie precyzyjny, a urząd niechętny udostępnianiu informacji – nie zrażaj się i szukaj sposobu na lepsze sformułowanie.

Trzeba pamiętać, że wszelkie sytuacje gdy zmieniona zostaje forma udostępnienia – bez podania jakie konkretnie są przyczyny zmiany – są nieprawidłowe. Nie wystarczy enigmatycznie napisać, że środki techniczne są niewystarczające.

Prawidłowa procedura w przypadku, gdy urząd nie posiada środków technicznych opisana jest w ustępie 2 art. 14 ustawy o dostępie do informacji publicznej.

Warto też zauważyć, że zgodnie z Art. 12 ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej:

2. Podmiot udostępniający informację publiczną jest obowiązany zapewnić możliwość:

1) kopiowania informacji publicznej albo jej wydruk lub

2) przesłania informacji publicznej albo przeniesienia jej na odpowiedni, powszechnie stosowany nośnik informacji.

  • W przypadku ustawy o dostępie do informacji publicznej obowiązuje także krótszy niż przyjęty w Kodeksie Postępowania Administracyjnego maksymalny termin udostępnienia, który wynosi do 14 dni (wyjątek stanowi informacja do ponownego wykorzystywania)

Art. 13 ust. 1 i 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej stanowi, że:

1. Udostępnianie informacji publicznej na wniosek następuje bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku, z zastrzeżeniem ust. 2 i art. 15 ust.

2. Jeżeli informacja publiczna nie może być udostępniona w terminie określonym w ust. 1, podmiot obowiązany do jej udostępnienia powiadamia w tym terminie o powodach opóźnienia oraz o terminie, w jakim udostępni informację, nie dłuższym jednak niż 2 miesiące od dnia złożenia wniosku.

Wynika z tego, że pierwszym podanym terminem jest „bez zbędnej zwłoki”, a 14 dni jest maksymalnym terminem podstawowym.

Istnieje jeszcze możliwość przedłużenia terminu odpowiedzi przez podmiot zobowiązany maksymalnie do dwóch miesięcy. Musi jednak zostać podana przyczyna takiego przedłużenia, a termin musi być w pełni adekwatny do tej przyczyny.

2. Podmioty zobowiązane do udostępniania informacji

Wracając do treści artykułu 61 ust. 1 Konstytucji RP (w którym mowa o tym, co stanowi informację publiczną)warto zwrócić uwagę na fakt, że wskazuje on też podmioty, które muszą informować o swojej działalności:

  • organy władzy publicznej,
  • osoby pełniące funkcje publiczne
  • organy samorządu gospodarczego i zawodowego
  • inne osoby oraz jednostki organizacyjne w zakresie, w jakim wykonują one zadania władzy publicznej i gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa.

Podobny katalog podany jest w art. 4 ustawy o dostępie do informacji publicznej:

  • organy władzy publicznej,
  • organy samorządów gospodarczych i zawodowych,
  • podmioty reprezentujące zgodnie z odrębnymi przepisami Skarb Państwa,
  • podmioty reprezentujące państwowe osoby prawne albo osoby prawne samorządu terytorialnego oraz podmioty reprezentujące inne państwowe jednostki organizacyjne albo jednostki organizacyjne samorządu terytorialnego,
  • podmioty reprezentujące inne osoby lub jednostki organizacyjne, które wykonują zadania publiczne lub dysponują majątkiem publicznym, oraz osoby prawne, w których Skarb Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub samorządu gospodarczego albo zawodowego mają pozycję dominującą w rozumieniu przepisów o ochronie konkurencji i konsumentów.
  • organizacje związkowe i pracodawców
  • partie polityczne.

Przy określaniu podmiotów zobowiązanych należy zwrócić uwagę na to, że wykonują one zadania publiczne lub też otrzymują środki publiczne. W tym drugim przypadku udostępnianie informacji odbywa się w zakresie w jakim z tych środków korzystają.

Podmioty zobowiązane do udostępniania informacji muszą to czynić za pomocą wszystkich możliwych trybów – a zatem zarówno bezwnioskowo (w BIP), jak i na złożony wniosek pisemny lub ustny, ewentualnie przez wyłożenie czy wywieszenie.

Dwanaście lat od wejścia w życie ustawy, sprawa ta nie jest dla wielu zobowiązanych podmiotów oczywista. O ile władze i urzędy centralne czy władze samorządowe zdają sobie sprawę z konieczności udostępniania informacji poprzez prowadzenie BIP, o tyle szkoły, szpitale, domy kultury, biblioteki, samorządy zawodowe, związki zawodowe, organizacje samorządowe czy pozarządowe tej wiedzy nie mają – a czasem nie chcą mieć. Można mieć nadzieję, że dzięki egzekwowaniu prawa przez podmioty uprawnione (czyli między innymi Ciebie czytelniku) uda się doprowadzić do praworządności działania tych instytucji.

Należy zwrócić uwagę przy pozyskiwaniu informacji i egzekwowaniu prawa jest wskazanie w artykule 4 ustawy, że wymienione podmioty są zobowiązane do udzielenia informacji, o ile ją posiadają.

3. Dochodzenie praw przed sądem

W przypadku, gdy na złożony wniosek podmiot zobowiązany nie udostępnia posiadanej przez siebie informacji („milczenie”), albo udziela odpowiedzi niepełnej, możesz:

  • wysłać skargę na bezczynność do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (za pośrednictwem podmiotu, do którego wnioskowałeś)
  • wezwać podmiot do wykonania wniosku

Opracowano na podstawie danych zawartych na stronie Pozarządowego Centrum Dostępu do Informacji Publicznej www.informacjapubliczna.org.pl prowadzonego w ramach stowarzyszenia Sieć Obywatelska – Watchdog Polska (www.siecobywatelska.pl)

Zobacz także:
Kącik „Prawo i Ty” – Prawo obywatela do informacji publicznej (część 1)

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *