Niech wygra najlepszy, czyli o jawności w konkursach

Metoda obsadzania stanowisk urzędniczych drogą otwartego i konkurencyjnego naboru służy wyłonieniu najlepszych kandydatów. Procedura ta dotyczy zarówno służby cywilnej, jak i urzędników zatrudnionych w urzędach samorządu terytorialnego i innych instytucjach związanych z wykonywaniem zadań publicznych. Jak sprawdzić, czy konkursy są organizowane w sposób uczciwy i transparentny?

Samorząd terytorialny zatrudnia pracowników na podstawie ustawy o pracownikach samorządowych, która reguluje ich status. Nabór pracowników samorządu terytorialnego ma charakter wolny i konkurencyjny. Ogłoszenie o wolnym stanowisku urzędniczym, w tym kierowniczym stanowisku urzędniczym, oraz o naborze kandydatów na to stanowisko umieszcza się w Biuletynie Informacji Publicznej i powinno ono zawierać wszystkie niezbędne informacje dotyczące aplikowania na to stanowisko (art. 13 ustawy). Uwaga! Zgodnie z treścią art. 13 ust. 5 informacje o kandydatach, którzy zgłosili się do naboru, stanowią informację publiczną w zakresie objętym wymaganiami związanymi ze stanowiskiem określonym w ogłoszeniu o naborze. W orzecznictwie podkreśla się jednak, że dotyczy to informacji związanych ze stanowiskiem, a nie wszelkich (zob. wyr. WSA w Gorzowie Wlkp. z dnia 15 grudnia 2016 r., sygn. akt II SA/Go 652/16). Z naboru sporządza się protokół, który także stanowi informację publiczną (tak WSA w Gdańsku w wyr. z dnia 10 czerwca 2015 r., sygn. akt II SAb/Gd 53/15). W BIPie zamieszcza się także informacje o wynikach naboru (art. 15 ustawy).

Istnieją instytucje, które nie są zwykłymi urzędami, lecz zazwyczaj prowadzone są przez jednostki samorządu terytorialnego, i zajmują się wykonywaniem zadań publicznych – przede wszystkim szkoły, szpitale, instytucje kultury. Również i w tego typu instytucjach dochodzi do naboru w drodze konkursu.

Sądy administracyjne stoją na stanowisku, że dokumentacja konkursu na dyrektora szkoły to informacja publiczna, w tym protokół z przebiegu konkursu (wyr. WSA w Gdańsku z dnia 23 czerwca 2010 r., sygn. akt II SAB/Gd 4/10). Również dokumenty aplikacyjne stanowią informację publiczną. Stanowią bowiem dane dotyczące kwalifikacji kandydatów na stanowiska finansowane ze środków publicznych (tak WSA w Opolu w wyr. z dnia 17 kwietnia 2018 r., sygn. akt II SAB/Op 28/18).

Sytuacja jest nieco odmienna w przypadku podmiotów leczniczych, takich jak szpitale. Konkurs na stanowisko kierownika i ordynatora przeprowadza się tylko w podmiocie leczniczym niebędącym przedsiębiorcą. Sposób przeprowadzania konkursu został uregulowany w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 6 lutego 2012 r. (zmienianym w listopadzie 2016 r., następnie w październiku 2019 r.) w sprawie sposobu przeprowadzania konkursu na niektóre stanowiska kierownicze w podmiocie leczniczym niebędącym przedsiębiorcą. Dokumenty związane z naborem na dyrektora podmiotu leczniczego, w tym obradami komisji konkursowej, stanowią informację publiczną (WSA w Krakowie w wyr. z dnia 19 czerwca 2019 r., sygn. akt II SAB/Kr 103/19).

Jak rzecz się przedstawia z instytucjami kultury? Dyrektora instytucji kultury również wyłania się w drodze konkursu (tylko w szczególnych sytuacjach dyrektor jest wyłaniany drogą powołania – zob. art 16 ust. 2 i 3 ustawy), którego szczegółowe zasady są uregulowane w rozporządzeniu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia z dnia 12 kwietnia 2019 r. w sprawie konkursu na kandydata na stanowisko dyrektora instytucji kultury. Informację o konkursie podaje się, jak wskazuje ustawodawca, “do wiadomości publicznej”, co ww. rozporządzenie uściśla jako umieszczenie odpowiedniej wiadomości w BIP-ie jednostki (§3 rozporządzenia). W orzecznictwie wskazuje się, że dokumentacja konkursowa, także ta przedstawiona przez kandydatów, stanowi informację publiczną, (wyr. WSA w Poznaniu z dnia 12 lipca 2017 r., sygn. akt II SAB/Po 75/17). Z kolei zawarte umowy, czy to z podmiotem zarządzającym, czy z dyrektorem instytucji, są jawne ze względu na jawność umów cywilnoprawnych, dotyczących majątku publicznego (wyr. NSA z dnia 13 maja 2015 r., sygn. akt I OSK 634/15). Przypomnijmy jeszcze kategorię osoby pełniącej funkcje publiczne, o której stanowi art. 5 ust. 2 UDIP:

Prawo do informacji publicznej podlega ograniczeniu ze względu na prywatność osoby fizycznej lub tajemnicę przedsiębiorcy. Ograniczenie to nie dotyczy informacji o osobach pełniących funkcje publiczne, mających związek z pełnieniem tych funkcji, w tym o warunkach powierzenia i wykonywania funkcji, oraz przypadku, gdy osoba fizyczna lub przedsiębiorca rezygnują z przysługującego im prawa.

Orzecznictwo wskazuje, że życiorys osoby pełniącej stanowisko kierownicze stanowi informację publiczną (tak WSA w Białymstoku w wyr. z dnia 16 czerwca 2014 r., sygn. akt II SAB/Bk 23/14). Nie ma więc przeszkód, by wnioskować o takie informacje. Ww. ograniczenie nie dotyczy też innych osób pełniących funkcje publiczne – zatem takich, które działając w ramach organu, dysponują choć wąskim zakresem decyzyjnym i możliwością kształtowania praw i obowiązków innych podmiotów (zob. wyr. TK z dnia 12 lutego 2015 r., sygn. akt SK 70/13). Wynika to wprost z art. 5 ust. 2 UDIP.

Instytucje centralne

Konkursy dotyczą również pracowników zatrudnionych na stanowiskach urzędniczych w takich instytucjach, jak Kancelaria Premiera, ministerstwa, urzędy wojewódzkie i inne, którzy tworzą tak zwaną służbę cywilną. Status tej służby uregulowany jest w ustawie o służbie cywilnej, gdzie także znajduje się pełny katalog instytucji, których dotyczy (art. 2 ust. 1). Drugą ustawą, która określa zasady zatrudnienia pracowników w instytucjach publicznych (a mówiąc ściślej – państwowych, więc nie samorządu terytorialnego), jest ustawa o pracownikach państwowych. Zgodnie z treścią art. 6 ustawy o służbie cywilnej, nabór do służby cywilnej jest otwarty oraz konkurencyjny, z wyłączeniem wskazanych w rozdziale VI ustawy stanowisk wyższych i kierowniczych.

Służba cywilna

Jak przedstawia się dostęp do informacji o zatrudnionych w służbie cywilnej? Jawne jest samo ogłoszenie o naborze na stanowisko, które powinno znaleźć się w BIPie jednostki (art. 28 ustawy). Ogłoszenie powinno zawierać m.in. określenie stanowiska pracy, wymagania związane ze stanowiskiem pracy zgodnie z opisem danego stanowiska, zakres zadań wykonywanych na stanowisku pracy, a także informację o warunkach pracy na danym stanowisku pracy. Informacją publiczną jest także rezultat naboru, co wynika wprost z ustawy, opublikowany w BIP-ie (art. 29, 31 ustawy).

Przepisy ustawy o służbie cywilnej nie wyłączają stosowania ustawy o dostępie do informacji publicznej (wyr. NSA z dnia 27 października 2017 r., sygn. akt I OSK 3254/15). W orzecznictwie przyjmuje się, że wszelkie informacje dotyczące przebiegu procedury zmierzającej do wyłonienia kandydata na stanowisko dyrektora instytucji publicznej uznać należy za informację publiczną w rozumieniu ustawy o dostępie do informacji publicznej, celem konstytucyjnego zagwarantowania obywatelom dostępu do informacji o działaniach organów władzy publicznej jest zapewnienie transparentności w działaniach tychże organów (wyr. WSA w Poznaniu z dnia 12 lipca 2017 r., sygn. akt II SAB/Po 75/17). Wnioskować więc można o protokoły z naboru z obrad komisji konkursowej, przeprowadzającej konkurs (wyr. WSA w Krakowie z dnia 19 czerwca 2019 r., sygn. akt II SAB/Kr 103/19). Także protokół i zawarte w nim informacje dotyczące składu komisji skrutacyjnej stanowią informację publiczną (wyr. WSA w Kielcach z dnia 26 lipca 2018 r., sygn. akt II SAB/Ke 36/18). Trzeba podkreślić, że jawność dotyczy nie tylko wybranego kandydata, lecz wszystkich osób, które przystąpiły do naboru, i informacji dotyczących ich wykształcenia, stażu pracy i dodatkowych kwalifikacji (tak. WSA w Warszawie w wyr. z dnia 26 października 2016 r., sygn. akt II SAB/Wa 172/16).

Sprawdzajcie

Jawność zasad naboru sprawia, że warto interesować się tym, kto wygrywa konkursy i jakie doświadczenie i wykształcenie mają nasi urzędnicy. Informacje związane z przebiegiem konkursów na stanowiska urzędnicze mają charakter informacji publicznej. Wiąże się to z zasadą jawności życia publicznego. Obywatelska kontrola sposobu wyłaniania urzędników może tylko pozytywnie wpłynąć na funkcjonowanie urzędów. Nie bójmy się więc pytać.

Źródło: https://informacjapubliczna.org/news/niech-wygra-najlepszy-czyli-o-jawnosci-w-konkursach/

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *