O jakości powietrza w Polsce i Europie – NIK i SAS na COP24 [relacja live]

Wczoraj odbył się jeden z najciekawszych paneli dyskusyjnych w ramach szczytu klimatycznego COP24. Podczas współorganizowanej przez NIK debaty o smogu zaprezentowane zostały m.in. obszerne fragmenty z wyczekiwanego międzynarodowego reportu dotyczącego zanieczyszczenia powietrza w Europie. Wypowiadali się politycy, lekarze, naukowcy, działacze alarmów smogowych (w tym z Krakowskiego i Skawińskiego Alarmu Smogowego), urzędnicy wysokiego szczebla krajowego oraz europejskiego. A także zwykli obywatele. Poczytajcie i zobaczcie zdjęcia. 

Relacja LIVE – zapis pochodzi ze strony Najwyższej Izby Kontroli:

09:00

Rozpoczynamy relację live z debaty wysokiego szczebla: Jakość powietrza w Europie i Polsce – wyzwania, szanse i zagrożenia.

Zaproszenie na debatę, w tle miasto przesłonięte smogiem

 

NIK – wspólnie z inicjatywą ONZ Global Compact Network Poland oraz Górnośląsko-Zagłębiowską Metropolią – zorganizowała podczas COP24 debatę wysokiego szczebla o jakości powietrza w Polsce i Europie. Jej uczestnicy będą rozmawiać o wyzwaniach, szansach i zagrożeniach związanych z walką ze smogiem.

Jednym z ważniejszych momentów debaty będzie prezentacja fragmentów międzynarodowego raportu dotyczącego zanieczyszczenia powietrza w Europie. W jego ramach 15 państw (Albania, Bułgaria, Estonia, Gruzja, Hiszpania, Holandia, Izrael, Kosowo, Macedonia, Mołdawia, Polska, Rumunia, Słowacja, Szwajcaria, Węgry) oraz Europejski Trybunał Obrachunkowy sprawdzało jakość powietrza na naszym kontynencie i metody walki ze smogiem. Porównano np. rozwiązania legislacyjne, które funkcjonują w poszczególnych państwach.

W debacie obok prezesa NIK biorą udział wezmą m.in. polski przedstawiciel ETO Janusz Wojciechowski oraz wiceprezes najwyższego organu kontroli Słowacji Vladimir Toth.

09:01

Dzisiejsza debata to kolejna inicjatywa NIK w walce o czyste powietrze. Izba informuje polityków i społeczeństwo o problemie smogu już od 18 lat.

Zobacz: NIK o smogu alarmowała od 2000 roku >>

09:09

Zainteresowanie debatą ogromne. Na sali blisko stu przedstawicieli samorządów, prezydenci miast, lekarze, dziennikarze oraz aktywiści z organizacji antysmogowych. Są też przedstawiciele biznesu, którzy chcą się włączyć w walkę o czyste powietrze.

09:14

W debacie obok prezesa NIK bierze udział m.in. polski przedstawiciel ETO Janusz Wojciechowski oraz wiceprezes najwyższego organu kontroli Słowacji Vladimir Toth.

09:18

Grono panelistów uzupełnia Marszałek Województwa Małopolskiego Witold Kozłowski oraz prezes Krakowskiego Alarmu Smogowego Andrzej Guła.

09:20

Ostatnio NIK zdecydowała się rozpocząć akcję edukacyjną dotyczącą ochrony czystego powietrza. Chodzi o podniesienie świadomości społeczeństwa, czym grozi życie w smogu. Raporty Izby nie pozostawiają złudzeń. Każdego roku brudne powietrze przyczynia się do śmierci ok. 46 tys. Polaków.

09:20

Ostatnio NIK zdecydowała się rozpocząć akcję edukacyjną dotyczącą ochrony czystego powietrza. Chodzi o podniesienie świadomości społeczeństwa, czym grozi życie w smogu. Raporty Izby nie pozostawiają złudzeń. Każdego roku brudne powietrze przyczynia się do śmierci ok. 46 tys. Polaków.

[tu nastąpiła projekcja filmów]

09:23

Po projekcji filmów dotyczących problemu smogu na sali zapada milczenie. Słowa “Najwyższy czas się obudzić” wybrzmiały dziś wyjątkowo dobitnie.

09:24

Głos zabiera prezes NIK Krzysztof Kwiatkowski – człowiek, który z walki o czyste powietrze uczynił jedną z głównych aktywności Izby.

09:29

Dlaczego NIK podjęła walkę ze smogiem?

09:33

Prezes NIK odpowiada na pytanie, dlaczego wciąż nie możemy sobie poradzić w walce o czyste powietrze. Pokazuje jak rozproszony i niespójny jest system instytucji, które odpowiadają za walkę ze smogiem.

09:36

Biorąc pod uwagę zanieczyszczenie pyłami PM10 i PM2,5 oraz benzopirenem B(a)P, Polska jest jednym z państw UE z najgorszą jakością powietrza. Nasz kraj jest europejskim rekordzistą w emisji benzopirenu. Badania potwierdzają 40-krotnie przekroczenie normy WHO. To jedna z najbardziej rakotwórczych substancji.

Stężenie roczne B(a)P w krajach UE w 2015 r. Źródło : Air quality in Europe - 2017 report, EEA, 2017

09:41

Prezes Kwiatkowski zaznacza, że dotykamy tu problemu biedy. Benzopiren w polskim powietrzu pochodzi głównie ze śmieci spalanych w domowych piecach. W zdecydowanej większości uwalnia się do atmosfery w wyniku indywidualnego ogrzewania budynków. “Problem smogu musi być rozwiązywany razem z problemem ubóstwa wielu polskich rodzin” – podkreśla prezes NIK.

09:44

Jak niebezpieczny może być smog? Dwa dni temu minęła 66. rocznica tzw. Wielkiego Smogu Londyńskiego. 5 grudnia 1952 roku stolicę Anglii spowiła gęsta smogowa mgła, która ustąpiła ostatecznie po czterech dniach. Wielki Smog Londyński doprowadził do śmierci aż 12 tys. osób. Powietrze zostało zanieczyszczone dymem z domowych pieców, w których palono słabej jakości węglem…

09:47

Ze smogiem musimy walczyć wszyscy. Nie poradzimy sobie z nim jeśli będziemy rozproszeni. Prezes NIK pokazuje, że zanieczyszczenie powietrza spowodowane niską emisją ma charakter ponadlokalny i ponadregionalny. Dlatego rozwiązanie problemu przekracza możliwości samorządów i wymaga rozwiązań systemowych w skali kraju.

Zobacz: NIK o ograniczaniu niskiej emisji z kotłowni przydomowych i gminnych w województwie śląskim >>

09:49

Głos zabiera wiceprezes najwyższego organu kontroli Słowacji Vladimir Toth.

Słowacja także zmaga się z problemem smogu. Vladimir Toth prezentuje ustalenia kontroli przeprowadzonej przez słowacki odpowiednik NIK. Za naszą południową granicą również są obszary, gdzie nie udaje się utrzymać stężenia pyłu PM10 w dopuszczalnych przez UE normach. Toth przestrzega, że Republice Słowackiej mogą grozić unijne kary.

09:50

Specyfika smogu na Słowacji różni się od polskiej: tam największym problemem jest PM 2,5 oraz dwutlenek azotu. Na wybranych obszarach jego stężenie w powietrzu jest najwyższe w całej UE.

09:52

Co łączy Polskę i Słowację? W obu państwach w walce ze smogiem przeszkadza brak skutecznego współdziałania między poszczególnymi instytucjami publicznymi. Także prezes Toth podkreśla, że walka o czyste powietrze bezwzględnie wymaga współpracy wszystkich zainteresowanych.

09:54

Słowaccy kontrolerzy wytykają swojemu państwu problemy z systemem pomiaru zanieczyszczeń powietrza. Obecnie nie ma możliwości oceny jego skuteczności i efektywności.

10:03

W poniedziałek prezes NIK zainicjował akcję edukacyjną na rzecz czystego powietrza w jednym z katowickich liceów. Dziś młodzież pojawiła się licznie na debacie. Budzimy świadomość młodego pokolenia.

10:07

Głos zabiera polski przedstawiciel ETO Janusz Wojciechowski.

10:08

Mocne słowa: Zanieczyszczenie powietrza nie jest priorytetem UE.

10:09

Wojciechowski argumentuje: Budżet UE na 7 lat to bilion EUR. Fundusze spójności to 400 mld EUR. Na ochronę powietrza wydaje się w UE ułamek tej sumy.

10:15

Kolejne mocne stwierdzenie polskiego przedstawiciela w ETO: “Oszukujemy się w UE na trzech poziomach. Zaniżamy normy, źle rozmieszczamy stacje pomiarowe i akceptujemy różne standardy odnośnie do systemów alarmowania w miastach. To, co niedopuszczalne jest w miastach Europy Zachodniej, może być akceptowane np. w miastach Bułgarii”.

10:25

Wojciechowski: UE wydaje znacznie więcej na walkę ze zmianami klimatycznymi. Ich skutki będą widoczne w przyszłości. A problem smogu zabija tutaj i teraz. Dlatego wymaga wysiłku i nakładów unijnych. W tym temacie Unii należy się krytyka ETO.

10:27

Raport ETO o jakości powietrza w Europie spotkał się z ogromnym zainteresowaniem mediów.

10:28

Głos zabiera Kamili Wyszkowski, Przedstawiciel Sekretarza Generalnego ONZ: musimy zmienić model funkcjonowania w miastach.

10:29

Nie jesteśmy bezpieczni w samochodach, które stoją w korku. Nie jesteśmy bezpieczni w budynkach, które stoją przy ruchliwej ulicy. Przed pyłem PM2,5 nie ma ucieczki.

10:30

Nie zmienimy powietrza, nie zmieniając samych siebie – twierdzi Kamil Wyszkowski.

10:31

Jako przykład podaje Kopenhagę, w której mimo kapryśnej pogody znacząca część mieszkańców porusza się na rowerach.

10:35

Marszałek Województwa Małopolskiego Witold Kozłowski: nie jestem zwolennikiem zamykania dróg dla samochodów, to się nie sprawdzi w naszych warunkach klimatycznych.

10:38

Małopolska stawia na wymianę kotłów i termomodernizację. Województwo już wydało na to 850 mln zł.

10:39

Marszałek nie ma wątpliwości, że sytuację poprawi rządowy program Czyste Powietrze. Budżet programu wynosi 103 mld złotych.

10:42

Prezes Krakowskiego Alarmu Smogowego Andrzej Guła: potrzebujemy w Polsce dobrego prawa i jego egzekucji.

10:44

Guła: W Polsce jesteśmy specjalistami od tworzenia martwego prawa. To trzeba natychmiast zmienić.

10:46

Jak poradzono sobie z problemem benzyny ołowiowej? Za pomocą twardej legislacji i jej egzekucji. Przy okazji: Słowacja, reprezentowana dziś przez Vladimira Totha, była w europejskiej awangardzie tej zmiany.

10:50

Odpowiada prezes NIK: już skierowaliśmy do Sejmu propozycję niezbędnych działań. Zaproponowaliśmy niezwłoczne wyeliminowanie możliwości stosowania paliw stałych w nowo powstających obiektach budowlanych, pozostających w zasięgu sieci ciepłowniczych lub gazowych.

10:52

Druga propozycja NIK dotyczy już istniejących budynków: w perspektywie średniookresowej (5-10 lat) należy wprowadzić obowiązek podłączenia istniejących budynków do sieci ciepłowniczych lub gazowych.

10:58

Prof. Aleksander Sobolewski, Instytut Chemicznej Przeróbki Węgla: Dziękuję NIK za raporty, bo są naprawdę dobre. NIK jako pierwsza zwróciła uwagę na priorytety i koszty walki ze smogiem.

11:02

Profesor mówi o strefach uderzeniowych – walkę ze smogiem trzeba skoncentrować na wybranych obszarach. W uzdrowiskach powietrze powinno być czyste.

Zobacz raport NIK o uzdrowiskach >>

11:05

Prof. Tomasz Lekston o destrukcyjnym wpływie smogu na człowieka.

11:07

Po ogłoszeniu alarmu smogowego lekarze rejestrują znaczące wzrosty śmiertelności.

11:10

Najgorzej ze smogiem radzą sobie dzieci. Wdychają ok. 50% więcej powietrza na kilogram masy ciała niż osoba dorosła. Układ oddechowy u dzieci jest niedojrzały, a odporność jest słabsza.

11:12

Prof. Tomasz Lekston przeprowadził pierwsze w Polsce badania na temat wpływu smogu na zdrowie. Na świecie z powodu zanieczyszczonego powietrza umiera przedwcześnie ponad 6,5 miliona ludzi, w Polsce szacuje się tę liczbę na 50 tysięcy w skali roku. Światowa Organizacja Zdrowia uznała zanieczyszczenie powietrza za najpoważniejsze środowiskowe zagrożenie zdrowia we współczesnym świecie.

11:14

W niektórych miastach Polski skażenie powietrza rakotwórczym benzoalfapirenem osiąga poziom odpowiadający wypaleniu nawet trzech tysięcy papierosów rocznie.

11:18

Nie do przecenienia jest rola aktywistów walczących ze smogiem. Jednym z nich jest Łukasz Kurlit ze Skawińskiego Alarmu Smogowego: nie czekaliśmy na UE, zajęliśmy się problemem smogu sami jako mieszkańcy.

11:24

Młodzież poruszona informacją o obowiązywaniu w Polsce słabszych norm w stosunku do zalecanych przez WHO. Skąd ta różnica?

11:25

Odpowiada Janusz Wojciechowski: “Na to samo uwagę zwrócił Europejski Trybunał Obrachunkowy. Trzeba to zmienić”.

11:27

Prezes Krakowskiego Alarmu Smogowego Andrzej Guła: Polacy nie mają mocniejszych płuc od pozostałych Europejczyków. Dlatego niezrozumiałe są różne poziomy alarmowania o smogu. To także trzeba zmienić.

11:30

Kamil Wyszkowski z Global Compact zwraca się do Marszałka Województwa Małopolskiego Witolda Kozłowskiego: Potrzeba nam dziś odważnych polityków. Albo weźmiemy się do roboty, albo okopiemy się na zachowawczych pozycjach i nic się nie zmieni.

11:31

Nie zgadzam się, by Polacy przez smog i zmiany klimatyczne żyli krócej.

11:33

Ludzkie zdrowie nie ma ceny – podkreśla prof. Lekston.

11:36

Wiceprezes najwyższego organu kontroli Słowacji Vladimir Toth: Jestem poruszony zaangażowaniem obecnych tu ludzi w walkę ze smogiem. Ta postawa budzi moje nadzieje, na zwycięstwo.

11:38

Janusz Wojciechowski podkreśla, że program Czyste Powietrze pokazuje właściwe priorytety polskiego rządu. Takiego priorytetu potrzebuje dziś UE.

11:43

Jolanta Stawska, szefowa krakowskiej delegatury NIK, kończy debatę: Mierzymy się z jednym z największych problemów XXI wieku. Życzę nam wszystkim, byśmy przeszli od słów do czynów.

11:47

Debata zakończona. Trwają kuluarowe rozmowy. Dziękujemy tym, którzy śledzili naszą relację.

=====

Relacja z debaty na stronie Polskiego Alarmu Smogowego:

NIK wspólnie z inicjatywą ONZ Global Compact Network Poland oraz Górnośląsko-Zagłębiowską Metropolią – zorganizowała podczas COP24 debatę wysokiego szczebla o jakości powietrza w Polsce i Europie.

Debata to kolejna inicjatywa NIK w walce o czyste powietrze. W debacie obok prezesa NIK biorą udział wezmą m.in. polski przedstawiciel Europejskiego Trybunału Obrachunkowwgo Janusz Wojciechowski oraz wiceprezes najwyższego organu kontroli Słowacji Vladimir Toth. Grono panelistów uzupełnia Marszałek Województwa Małopolskiego Witold Kozłowski oraz prezes Krakowskiego Alarmu Smogowego Andrzej Guła. Prof. Aleksander Sobolewski, Instytut Chemicznej Przeróbki Węgla. Na sali zgromadziło się blisko stu przedstawicieli samorządów, prezydenci miast, lekarze, dziennikarze oraz aktywiści z organizacji antysmogowych. Są też przedstawiciele biznesu, którzy chcą się włączyć w walkę o czyste powietrze.

Prezes Kwiatkowski zaznaczył, że mówić o smogu dotykamy problemu biedy. Benzopiren w polskim powietrzu pochodzi głównie ze śmieci spalanych w domowych piecach. W zdecydowanej większości uwalnia się do atmosfery w wyniku indywidualnego ogrzewania budynków. “Problem smogu musi być rozwiązywany razem z problemem ubóstwa wielu polskich rodzin” – podkreślił prezes NIK. Pokazał również jak rozproszony i niespójny jest system instytucji, które odpowiadają za walkę ze smogiem.

– Ze smogiem musimy walczyć wszyscy. Nie poradzimy sobie z nim jeśli będziemy rozproszeni – mówi. Prezes NIK pokazał, że zanieczyszczenie powietrza spowodowane niską emisją ma charakter ponadlokalny i ponadregionalny. Dlatego rozwiązanie problemu przekracza możliwości samorządów i wymaga rozwiązań systemowych w skali kraju.

Janusz Wojciechowski powidział: Zanieczyszczenie powietrza nie jest priorytetem UE. Budżet UE na 7 lat to bilion EUR. Fundusze spójności to 400 mld EUR. Na ochronę powietrza wydaje się w UE ułamek tej sumy. Oszukujemy się w UE na trzech poziomach. Zaniżamy normy, źle rozmieszczamy stacje pomiarowe i akceptujemy różne standardy odnośnie do systemów alarmowania w miastach. To, co niedopuszczalne jest w miastach Europy Zachodniej, może być akceptowane np. w miastach Bułgarii. UE wydaje znacznie więcej na walkę ze zmianami klimatycznymi. Ich skutki będą widoczne w przyszłości. A problem smogu zabija tutaj i teraz. Dlatego wymaga wysiłku i nakładów unijnych. W tym temacie Unii należy się krytyka ETO.

Prezes Krakowskiego Alarmu Smogowego Andrzej Guła: potrzebujemy w Polsce dobrego prawa i jego egzekucji. W Polsce jesteśmy specjalistami od tworzenia martwego prawa. To trzeba natychmiast zmienić. Jak poradzono sobie z problemem benzyny ołowiowej? Za pomocą twardej legislacji i jej egzekucji. Przy okazji: Słowacja, reprezentowana dziś przez Vladimira Totha, była w europejskiej awangardzie tej zmiany.

Prezes NIK zapowiedział: już skierowaliśmy do Sejmu propozycję niezbędnych działań. Zaproponowaliśmy niezwłoczne wyeliminowanie możliwości stosowania paliw stałych w nowo powstających obiektach budowlanych, pozostających w zasięgu sieci ciepłowniczych lub gazowych. Druga propozycja NIK dotyczy już istniejących budynków: w perspektywie średniookresowej (5-10 lat) należy wprowadzić obowiązek podłączenia istniejących budynków do sieci ciepłowniczych lub gazowych.

Źródło:
NIK / PAS

 

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *