Od 01.05 do 31.12.2014 roku Fundacja Skawińskie Centrum Wolontariatu, Towarzystwo Przyjaciół Skawiny oraz Miejska Biblioteka Publiczna, wspólnie realizowali projekt “Z jaskini do gwiazd” – e-warsztaty artystyczne promujące integrację międzypokoleniową, który był kolejnym działaniem adresowanym do osób starszych z obszaru Gminy i Miasta Skawina. Podobnie jak w przypadku wcześniejszych zadań, mających na celu aktywizowanie konkretnej grupy społecznej, beneficjenci projektu zdobywali nową wiedzę, poznawali bogate życie kulturalne regionu oraz sami mieli okazję do rozwinięcia amatorskiej twórczości, w efekcie dostrzeżenia własnego kreatywnego potencjału. Te wszystkie komponenty projektu wymagały połączenia kilku segmentów działań. Z jednej strony wieloaspektowy program bazował na wyjazdach do krakowskich muzeów, z drugiej na warsztatach w Miejskiej Bibliotece Publicznej MultiCentrum w Skawinie. Dodatkowe elementy zadania związane były z główną misją Skawińskiego Centrum Wolontariatu, czyli promowaniem idei wolontariatu wśród osób młodszych i starszych oraz szukaniem dróg budowania społeczeństwa opartego na empatii, o wysokim stopniu inkluzywności. Dzięki zaangażowaniu organizatorów, trenerów, wolontariuszy, jak i otwartości uczestników udało się znaleźć płaszczyznę wymiany myśli, spostrzeżeń i potrzeb pojawiających się podczas spotkania z wielowątkowym światem sztuki.

            Istotną częścią projektu były wyjazdy skawinian do krakowskich muzeów. Możliwość bezpośredniego obcowania z dziełami sztuki, uzupełniona o cenne komentarze przewodników i wykwalifikowanych znawców to doskonały sposób na zainicjowanie dialogu z osobami starszymi, które często wyłączone są z obiegu kultury. W trakcie zwiedzania uczestnicy mogli nie tylko podziwiać pojedyncze dzieła, ale również odkrywać sens całych kompozycji i kryteria tworzenia opowiadań o rzeczywistości za pomocą wystaw oraz odpowiedniego kształtowania kolekcji. Spektrum poruszanych tematów było ogromne. W Galerii Sztuki Polskiej XIX wieku dominowały wzniosłe tematy historyczne, uzupełniane o niekiedy drażliwe sprawy obyczajowe, które artyści analizowali w swoich pracach (szczególnie po pobycie w postępowym w tamtych czasach Paryżu). W Domu Jana Matejki istotny był kontekst biograficzny, tło powstawania obrazów jednego z najważniejszych polskich twórców. Można była zaznajomić się ze źródłami inspiracji, jak i z fascynacjami towarzyszącymi Matejce w jego życiu osobistym i twórczym. Podziemia Rynku zaś to odzwierciedlenie historii Krakowa, uwypuklające zależności społeczne, gospodarcze i kulturowe w dawnej stolicy kraju. Stykają się tu dwie grupy odmiennych środków wyrazu: namacalne przedmioty o wartości archeologicznej i nowoczesne rozwiązania multimedialne. Zestawione razem sprawiają, że Kraków sprzed wieków ożywa. Jeszcze inne wyzwanie grupa odnalazła w Muzeum Sztuki Współczesnej MOCAK. Ta konfrontacja należała do najmniej oczywistych. Zarówno dzieła ze stałych zbiorów, jak i wystawy czasowe (m. in. prace Juliana Opiego, ekspozycja „Instalacja czy obiekt”) nie należą do łatwych w odbiorze. Dobrym wstępem do analizowania sztuki najnowszej była wizyta w Galerii Sztuki Polskiej XX wieku, w której zgromadzone został prace polskich artystów tworzących w ubiegłym stuleciu. Do przełamania niewidzialnej bariery, wyznaczającej granice hermetycznego, artystycznego mikrokosmosu potrzebne były chęć prowadzenia dialogu i aktywna postawa. Skawinianie świetnie poradzili sobie z tym zadaniem, wkraczając w świat alegorii, symboli, a czasem też zaskakującej i bolesnej jednoznaczności. Różnorodność, którą mieli okazję poznać dała impuls do podjęcia własnych działań twórczych.

            Ta część projektu wymagała zajęć wprowadzających, za które odpowiadali zaangażowani do pomocy w projekcie trenerzy. Zaproponowali oni warsztaty, w ramach których zorganizowano prezentacje teoretyczne, wykłady. Zamiarem autorów projektu było niwelowanie pasywności osób starszych i zachęcenie ich do czynnego udziału na każdym etapie. Dlatego też zajęciom stacjonarnym w Skawinie towarzyszyły dyskusje, a szczególnie doniosła była część poświęcona działaniom praktycznym. Po nakreśleniu tła dotyczącego danego zjawiska artystycznego beneficjenci brali udział w zadaniach plastycznych. Dotyczyły one w znacznym stopniu łączenia określonych zachowań występujących w sztuce na przestrzeni wieków z indywidualnymi potrzebami danej osoby. Przykładowo poruszony został kulturowy fenomen zdobienia ciała przepełnionymi znaczeniem wzorkami. Po wysłuchaniu wykładu na temat sensu takich praktyk w różnych kręgach kulturowych, np. japońskim, uczestnicy sami rozwijali swój pomysł na tatuaż przynoszący szczęście, który byłoby odzwierciedleniem głębszego znaczenia duchowego i estetycznego. Innym razem grupa pracowała z symbolami, które można uznać za wyraz własnej osobowości. Za podstawę posłużyły prawdziwe dzieła sztuki, które przy odrobinie fantazji można przecież rozwijać w dowolnym kierunku i tworzyć swoje obrazy.

            Projekty takie jak “Z jaskini do gwiazd” mają być kompleksowym wstępem, dawaniem impulsu do podejmowania własnych kroków w obrębie kultury, jak i wysyłaniem sygnału, że każdy ma prawo być jej uczestnikiem oraz współautorem. Skawinianie zostali zachęceni do formułowania własnych sądów i lokowania ich w kontekście informacji dotyczących historii działań artystycznych. Mieli okazję zapoznać się z wyjątkowymi kolekcjami polskiej sztuki oraz z przykładami prac wybitnych twórców zagranicznych. To jednak dopiero początek. W dalszej kolejności to sami uczestnicy projektu mają wykorzystać nowo nabyte narzędzia do szukania informacji o kulturze, analizowania ich, umiejscawiania w różnych kontekstach oraz zabierania głosu na ich temat. Potrzeba dyskusji została rozbudzona, chęć do poznawania nowych wypowiedzi twórczych pogłębiona, przekonanie, że kultura jest dla wszystkich utrwalone. Beneficjenci po kilkumiesięcznym projekcie chcą mieć wpływ na kulturę w regionie i wiedzieć o jej najnowszych formach. Już teraz deklarują, że mają apetyt na więcej.

Projekt współfinansowany ze środków Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej w ramach Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014-2020.

Źródło:
Skawińskie Centrum Wolontariatu